فرض کنید که شما زمان زیادی را صرف مطالعه برای امتحان می‌کنید، اما باز هم هنگام پاسخگویی به سوالات، با مشکل مواجه می‌شوید و نمی‌توانید نمره دلخواهتان را کسب کنید. این موضوع، دلیلی جز فراموشی مطالب آموخته شده ندارد.
اما چرا با وجود مطالعه عمیق و حتی به کارگیری روش‌های صحیح مطالعه، باز هم مطالب را فراموش می‌کنیم؟
در پاسخ به این سوال، باید گفت که مرور، کلید حل این مشکل است. مرور، فرآیندی فعال برای یادآوری و تثبیت مطالب آموخته شده در ذهن است. این کار به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را به طور عمیق‌تر درک کنید و آنها را برای مدت طولانی‌تری در حافظه خود نگه دارید.
متاسفانه، بسیاری از ما در دوران تحصیل، روش صحیح مرور را نیاموخته‌ایم و به صرف روخوانی از روی کتاب بسنده کرده و از مشاوره کنکور و تحصیلی نیز کمکی در این مورد نگرفته ایم . این روش نه‌تنها فایده‌ای ندارد، بلکه می‌تواند باعث اتلاف وقت و افزایش اضطراب قبل از امتحانات شود.
در این مقاله، با شما همراه خواهیم شد تا به اهمیت مرور و بهترین انواع تکنیک ها و روش های مرور درسی بپردازیم.
اهمیت مرور
مرور، نقشی کلیدی در یادگیری و تثبیت مطالب درسی ایفا می‌کند. با مرور فعال، شما به طور عمیق‌تر با مطالب درگیر می‌شوید و آنها را از زوایای مختلف بررسی می‌کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا:
- درک خود را از مفاهیم عمیق‌تر کنید.
- اتصالات بین مفاهیم مختلف را ایجاد کرده و درک خود را از آنها را کامل کنید.
- نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و برای رفع آنها برنامه‌ریزی کنید.
- اطلاعات را به طور طولانی‌تری در حافظه خود نگه دارید.
- استرس و اضطراب قبل از امتحانات را کاهش دهید.
چرا مرور، کلید انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت است؟
فرض کنید که شما زمان زیادی را صرف مطالعه برای امتحان می‌کنید، اما باز هم هنگام پاسخگویی به سوالات، با مشکل مواجه می‌شوید و نمی‌توانید نمره دلخواهتان را کسب کنید. این موضوع، دلیلی جز فراموشی مطالب آموخته شده ندارد.
اما چرا با وجود مطالعه عمیق و حتی به کارگیری روش‌های صحیح مطالعه، باز هم مطالب را فراموش می‌کنیم؟
پاسخ این سوال، در فرایند طبیعی فراموشی نهفته است. مغز ما به طور مداوم در حال یادگیری و ذخیره‌سازی اطلاعات جدید است. اما ظرفیت حافظه کوتاه‌مدت محدود است و اگر اطلاعات به طور مرتب مرور و تکرار نشوند، به مرور از حافظه پاک می‌شوند.
مرور، راه حلی اساسی برای این مشکل است. با مرور مطالب آموخته شده، به مغز خود یاد می‌دهیم که این اطلاعات برای ما مهم هستند و باید در حافظه بلند مدت ذخیره شوند.
مرور، تقلبی به مغز!
می‌توان مرور را به تقلبی به مغز تشبیه کرد. با مرور مطالب، به مغز خود القا می‌کنیم که این اطلاعات برای ما با اهمیت هستند و نباید آنها را فراموش کند.
مرور، به معنای خواندن دوباره مطالب نیست!
برخی تصور می‌کنند که مرور، به معنای خواندن دوباره و منفعلانه مطالب از روی کتاب یا جزوه است. اما این روش نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه می‌تواند باعث اتلاف وقت و افزایش اضطراب قبل از امتحانات شود.
مرور بر اساس منحنی فراموشی ابینگهاوس: راز یادگیری عمیق و ماندگار
یکی از مهم‌ترین چالش‌های دانش‌آموزان و دانشجویان، فراموشی مطالب آموخته شده است. طبق منحنی فراموشی ابینگهاوس، اگر مطالب را به طور مرتب مرور نکنیم، به مرور زمان آنها را از یاد خواهیم برد. این موضوع، نه‌تنها باعث افت تحصیلی می‌شود، بلکه اعتماد به نفس فرد را نیز برای ادامه تحصیل کاهش می‌دهد.
در ادامه مقاله ، با مرور بر اساس منحنی فراموشی ابینگهاوس آشنا می‌شویم و یاد می‌گیریم که چگونه با استفاده از این روش، مطالب را به طور عمیق‌تر درک کرده و برای مدت طولانی‌تری در حافظه خود نگه داریم.
منحنی فراموشی ابینگهاوس چیست؟
منحنی فراموشی ابینگهاوس، نموداری است که نشان می‌دهد چگونه میزان یادگیری و به یادسپاری اطلاعات با گذشت زمان تغییر می‌کند. طبق این منحنی، اگر ما مطالب را مرور نکنیم، بعد از گذشت تنها ۶ روز، تقریباً تمام آنها را از یاد خواهیم برد.
مرور ابینگهاوس یا مرور مقطعی، روشی برای مرور مطالب درسی است که به ما کمک می‌کند تا اثر منحنی فراموشی را خنثی کرده و اطلاعات را برای مدت طولانی‌تری در حافظه خود نگه داریم.
مراحل مرور ابینگهاوس
مرور ابینگهاوس در ۵ مرحله انجام می‌شود:
- مرور اولیه:
- 20 تا 30 دقیقه پس از اتمام مطالعه یا شرکت در کلاس درس، نکات کلیدی آن را مرور کنید.
- مرور دوم:
- یک روز بعد از مرور اولیه، دوباره مطالب را مرور کنید.
- مرور سوم:
- یک هفته پس از مطالعه، برای بار سوم مطالب را مرور کنید.
- مرور چهارم:
- یک ماه پس از مطالعه، برای بار چهارم مطالب را مرور کنید.
- مرور پنجم:
- سه ماه پس از مطالعه، برای بار پنجم مطالب را مرور کنید.
مرحله ششم (اختیاری):
- می‌توانید یک سال پس از مطالعه، برای بار ششم مطالب را مرور کنید.
نکات مهم در مورد مرور ابینگهاوس
- در هر مرحله از مرور، باید به طور فعال با مطالب درگیر شوید.
- به جای اینکه صرفاً مطالب را به صورت منفعلانه بخوانید، سعی کنید خلاصه مطالب را بنویسید، سوالاتی را از خود بپرسید و یا به حل تمرینات بپردازید.
- هر بار که مطالب را مرور می‌کنید، باید از زوایای مختلف به آنها نگاه کنید و سعی کنید آنها را به طور کامل درک کنید.
- مکان و زمان مرور را به طور مرتب تغییر دهید تا مطالب را در شرایط مختلف به یاد بیاورید.
- اگر در درک مطلبی مشکلی دارید، آن را به طور جداگانه علامت‌گذاری کرده و بعداً به طور کامل آن را مطالعه کنید.
مزایای مرور ابینگهاوس
مرور ابینگهاوس، فواید بسیاری برای یادگیری و به یادسپاری مطالب دارد. از جمله این فواید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش درک مطالب: با مرور مرتب مطالب، درک شما از آنها عمیق‌تر می‌شود.
- بهبود حافظه: مرور ابینگهاوس به تقویت حافظه شما و افزایش قدرت یادگیری‌تان کمک می‌کند.
- کاهش اضطراب امتحان: با مرور مرتب مطالب، قبل از امتحانات اضطراب کمتری خواهید داشت.
- کسب نمرات بهتر: مرور ابینگهاوس به شما کمک می‌کند تا در امتحانات نمرات بهتری کسب کنید.
نقشه ذهنی: ابزاری قدرتمند برای خلاصه‌نویسی و مرور دروس
در کنار دانستن زمان مناسب برای مرور دروس، انتخاب ابزار مناسب برای این کار نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مرور بدون خلاصه‌نویسی اصولی، نه تنها طاقت‌فرسا است، بلکه فایده چندانی نیز به همراه ندارد.
یادداشت‌های بی‌نظم و نامرتب، انگیزه مرور را از بین می‌برند و فرآیند یادگیری را مختل می‌کنند. به همین دلیل، اولین قدم برای مرور اصولی، یادگیری خلاصه‌نویسی صحیح است.
نقشه ذهنی، به عنوان مدرن‌ترین ابزار یادداشت‌برداری، با در نظر گرفتن ساختار مغز انسان طراحی شده است. این ابزار، به شما کمک می‌کند تا به طور خلاصه و مفید، تمام نکات کلیدی درس را یادداشت کنید.
مزایای استفاده از نقشه ذهنی:
- درک آسان مطالب: نقشه‌های ذهنی با استفاده از رنگ، تصویر و متن، هر دو نیمکره مغز را به طور همزمان فعال می‌کنند و به درک عمیق‌تر مطالب کمک می‌کنند.
- افزایش سرعت یادگیری: این ابزار با به کارگیری حافظه تصویری و مکانی، فرآیند یادگیری را تسریع می‌بخشد.
- خلاصه‌نویسی فشرده: با استفاده از نقشه ذهنی، می‌توانید حجم زیادی از مطالب را در یک فضای کوچک خلاصه کنید.
- مرور آسان‌تر: نقشه‌های ذهنی، با ساختار منظم و بصری خود، مرور دروس را آسان‌تر می‌کنند.
نحوه استفاده از نقشه ذهنی:
- موضوع اصلی را در مرکز صفحه یادداشت کنید.
- ایده‌های اصلی و کلیدی را به صورت شاخه‌های اصلی از موضوع مرکزی منشعب کنید.
- از رنگ‌ها و تصاویر برای تمایز بین ایده‌ها استفاده کنید.
- کلمات کلیدی و عبارات کوتاه را به جای جملات کامل بنویسید.
- از نمادها، نمودارها و اشکال برای نشان‌دادن ارتباطات بین ایده‌ها استفاده کنید.
نکات مهم در استفاده از نقشه ذهنی:
- از خطوط منحنی و ارگانیک به جای خطوط صاف و هندسی استفاده کنید.
- خوانایی را حفظ کنید و از نوشتن متن‌های ریز و ناخوانا خودداری کنید.
- از خلاقیت خود استفاده کنید و از تصاویر و رنگ‌های مورد علاقه خود بهره ببرید.
- نقشه ذهنی خود را به طور مرتب مرور و به‌روزرسانی کنید.
مرور گروهی: روشی قدرتمند برای یادگیری عمیق‌تر و ماندگارتر
همانطور که قبلاً در مورد مطالعه گروهی صحبت کرده‌ایم، این روش فواید زیادی برای یادگیری دارد. یکی از مهم‌ترین مزایای مطالعه گروهی، شناسایی نقاط قوت و ضعف هر فرد است.
اما مرور گروهی چطور؟ آیا می‌توان از آن به عنوان روشی موثر برای یادگیری استفاده کرد؟
بله! مرور گروهی یکی از بهترین روش‌های مرور دروس است. این روش به شما کمک می‌کند تا:
- مطالبی را که فراموش کرده‌اید، به یاد بیاورید.
- درک خود را از مطالب عمیق‌تر کنید.
- مهارت‌های ارتباطی و کار تیمی خود را تقویت کنید.
- از انگیزه و اشتیاق بیشتری برای یادگیری برخوردار شوید.
مرور گروهی، چگونه به یادگیری عمیق‌تر کمک می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین اصول یادگیری عمیق، تدریس مطالب به دیگران است. زمانی که شما مطالب را به فرد دیگری آموزش می‌دهید، مجبور می‌شوید آنها را به طور کامل درک کرده و به زبانی ساده بیان کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا تسلط خود را بر مطالب افزایش دهید و آنها را در حافظه بلند مدت خود ذخیره کنید.
مرور گروهی، چگونه انگیزه یادگیری را افزایش می‌دهد؟
مرور گروهی می‌تواند به شما کمک کند تا انگیزه و اشتیاق بیشتری برای یادگیری پیدا کنید. در این روش، شما با افراد دیگر تعامل دارید و از تجربیات و ایده‌های آنها بهره‌مند می‌شوید. این امر می‌تواند به شما کمک کند تا به درس‌ها از زوایای مختلف نگاه کنید و علاقه خود را به آنها حفظ کنید.
نکاتی برای مرور گروهی موثر:
- با افرادی که سطح درسی مشابه شما دارند، گروه تشکیل دهید.
- مکانی آرام و مناسب برای مرور انتخاب کنید.
- قبل از شروع مرور، اهداف خود را مشخص کنید.
- به طور فعال در بحث‌ها شرکت کنید.
- از یکدیگر سوال بپرسید و به سوالات همدیگر پاسخ دهید.
- از روش‌های مختلف مرور مانند خلاصه‌نویسی، فلش‌کارت و نقشه ذهنی استفاده کنید.
- در صورت نیاز، از معلم یا استاد خود کمک بگیرید.
مرور گروهی، چه تعداد عضو باید داشته باشد؟
هیچ تعداد مشخصی برای تعداد اعضای گروه مرور وجود ندارد. حتی اگر فقط با یک نفر دیگر از دوستانتان تصمیم بگیرید مطالب را مرور کنید هم می‌توانید از فواید مرور گروهی مطالب بهره‌مند شوید.
مرور با کلمات کلیدی: روشی ساده و کاربردی برای یادگیری عمیق‌تر
در میان روش‌های مختلف مرور، مرور با کلمات کلیدی به دلیل سادگی و کارایی، مورد توجه بسیاری از مدرسان مهارت‌های مطالعه قرار گرفته است. این روش نیاز به هیچ پیش‌نیاز یا مهارتی ندارد و در عین حال، می‌تواند به طور قابل توجهی به یادگیری شما کمک کند.
نحوه انجام مرور با کلمات کلیدی:
- هنگام مطالعه یک صفحه یا پاراگراف از کتاب درسی، به دنبال کلمات یا عبارات کلیدی باشید.
- هرگاه تعداد کلمات یا عبارات کلیدی که مطالعه کردید به 5 رسید، آنها را یکبار مرور کنید.
افزایش اثربخشی مرور با کلمات کلیدی:
می‌توانید با ترکیب مرور با کلمات کلیدی و مرور ابینگهاوس، اثربخشی این روش را به طور قابل توجهی افزایش دهید. در این روش، به جای 6 مرحله مرور در مرور ابینگهاوس، مطالب را 7 مرتبه مرور خواهید کرد. به همین دلیل، برخی از افراد به این روش، مرور هفت‌گانه نیز می‌گویند.
مزایای مرور هفت‌گانه:
- تقویت حافظه بلندمدت: مرور 7 مرحله‌ای به تثبیت مطالب در حافظه بلندمدت شما کمک می‌کند.
- افزایش درک مطالب: با مرور مکرر، درک شما از مطالب عمیق‌تر می‌شود.
- کاهش اضطراب امتحان: با تسلط بر مطالب، اضطراب شما قبل از امتحان کاهش می‌یابد.
- کسب نمرات بهتر: مرور هفت‌گانه به شما کمک می‌کند تا در امتحانات نمرات بهتری کسب کنید.
نکات مهم در استفاده از مرور با کلمات کلیدی:
- از کلمات و عبارات کلیدی مناسب استفاده کنید.
- مرور را به طور فعال انجام دهید و فقط به خواندن کلمات اکتفا نکنید.
- در هر مرحله از مرور، سعی کنید مطالب را از زوایای مختلف بررسی کنید.
- اگر در درک مطلبی مشکلی دارید، آن را به طور جداگانه علامت‌گذاری کرده و بعداً به طور کامل آن را مطالعه کنید.
استفاده از خودآزمایی: روشی قدرتمند برای مرور و تثبیت یادگیری
خودآزمایی، یکی از بهترین روش‌های مرور است که به شما کمک می‌کند تا مطالب را به طور عمیق‌تر درک کرده و برای مدت طولانی‌تری در حافظه خود نگه دارید.
شاید تا به حال به طور پراکنده از این روش استفاده می‌کردید، اما برای بهره‌مندی از حداکثر فواید آن، انجام خودآزمایی به طور منظم و برنامه‌ریزی شده ضروری است.
نحوه انجام خودآزمایی:
- هنگام مطالعه، کلمات کلیدی و نکات مهم را یادداشت کنید.
- فردای روزی که مطالعه داشتید، سوالاتی از خودتان در مورد کلمات کلیدی و نکات یادداشت شده بپرسید.
- به سوالات خود به طور کامل و دقیق پاسخ دهید.
مزایای استفاده از خودآزمایی:
- تقویت حافظه: خودآزمایی به شما کمک می‌کند تا مطالب را به طور فعال در ذهن خود مرور کنید و آنها را در حافظه بلند مدت خود ذخیره کنید.
- افزایش درک مطالب: با پاسخ دادن به سوالات، درک شما از مطالب عمیق‌تر می‌شود و می‌توانید مفاهیم را به طور کامل درک کنید.
- شناسایی نقاط ضعف: خودآزمایی به شما کمک می‌کند تا نقاط ضعف خود را در یادگیری شناسایی کنید و برای رفع آنها تلاش کنید.
- افزایش اعتماد به نفس: با تسلط بر مطالب، اعتماد به نفس شما قبل از امتحانات افزایش می‌یابد.
- کسب نمرات بهتر: خودآزمایی منظم به شما کمک می‌کند تا در امتحانات نمرات بهتری کسب کنید.
نکاتی برای خودآزمایی موثر:
- سوالات خود را به گونه‌ای طراحی کنید که چالش‌برانگیز باشند.
- از انواع مختلف سوالات مانند تستی، تشریحی، کوتاه پاسخ و … استفاده کنید.
- در زمان پاسخگویی به سوالات، از هیچ منبع کمکی استفاده نکنید.
- اگر در پاسخ به سوالی مشکل دارید، به جای اینکه از پاسخ عبور کنید، سعی کنید آن را به تنهایی پیدا کنید.
- پس از پاسخگویی به سوالات، پاسخ‌های خود را بررسی کنید و در صورت نیاز، آنها را اصلاح کنید.
مرور بالارد: روشی قدرتمند برای تصویرسازی ذهنی و به خاطر سپاری عمیق مطالب
مرور بالارد، یکی از بهترین روش‌های مرور مخصوصاً در دوران جمع‌بندی کنکور است که به شما کمک می‌کند تا مطالب را به طور عمیق‌تر درک کرده و به خاطر بسپارید.
مهم‌ترین نکته در این روش، تلاش برای تصویرسازی ذهنی است. مغز انسان در به خاطر سپاری تصاویر بسیار بهتر از متن عمل می‌کند، به همین دلیل مرور بالارد به شما کمک می‌کند تا آنچه را که می‌خوانید و یاد می‌گیرید، به طور کامل در ذهن خود ثبت کنید.
نحوه انجام مرور بالارد:
- مطالعه عمیق: به مدت یک ساعت با حداکثر تمرکز و دقت، مطالب را مطالعه کنید.
- استراحت: پس از مطالعه یک ساعت، به مدت 15 تا 20 دقیقه استراحت کنید. در این زمان از انجام هرگونه فعالیت دیگری خودداری کنید و به مغز خود فرصت دهید تا استراحت کند.
- مرور فشرده: پس از استراحت، به مدت 15 دقیقه، تمام مطالبی را که در یک ساعت گذشته مطالعه کرده‌اید، مرور کنید.
- تکرار 24 ساعته: 24 ساعت بعد از مطالعه اولیه، مجدداً مطالب را با روش بالارد مرور کنید.
- تکرار 36 ساعته: 36 ساعت بعد از مرور 24 ساعته، یک بار دیگر مطالب را با این روش مرور کنید.
- مرور دوره‌ای: برای تثبیت کامل مطالب، طی 90 روز، 4 بار دیگر مطالب را با روش بالارد مرور کنید.
نکات مهم در هنگام انجام مرور بالارد:
- در تمام طول مطالعه و مخصوصاً هنگام مرور، سعی کنید درون ذهنتان مطالب را تصویرسازی کنید.
- از تصاویر، نمودارها و مثال‌های عینی برای درک بهتر مطالب استفاده کنید.
- مکان مطالعه خود را کاملاً آرام و بدون هرگونه مزاحمت انتخاب کنید.
- در طول مطالعه و مرور، از نوشتن خلاصه نکات کلیدی و کلمات کلیدی غافل نشوید.
- در صورت نیاز، از روش‌های دیگری مانند نقشه ذهنی و خودآزمایی نیز استفاده کنید.
نتیجه گیری
مرور، رکن اصلی یادگیری و حافظه، نقشی اساسی در تثبیت و یادآوری اطلاعات ایفا می‌کند. اگر خواهان بهره‌مندی حداکثری از آموخته‌های خود هستید، حتماً مرور برنامه‌ریزی‌شده را توسط خودتان یا به کمک مشاور کنکور در برنامه‌ی مطالعه‌تان بگنجانید. به یاد داشته باشید که مرور، هرچند ضروری است، اما در صورت انجام نادرست، فایده‌ای برای شما نخواهد داشت. پس در این مقاله، با نکات و بهترین انواع روش ها و تکنیک های مرور درسی آشنا شدید و می‌توانید از آنها برای ارتقای کیفیت مرور خود استفاده کنید.
