همانطور که میدونین برای مطالعه سودمند و پر بازده تکنیک ها و روش های مختلفی وجود داره که استفاده از این تکنیک ها خیلی کمک کننده میتونه باشه. تو این پست از سری مقالات مشاوره کنکور دو تکنیک مهم مطالعاتی از دیدگاه پارسا فتحی رتبه 2 کنکور تجربی 1400 رو بررسی و توضیح میدیم. این دو روش جزو تکنیک‌های علمی و تایید شده در روانشناسی یادگیری هستن و علاوه بر کنکوری ها برای دهمی ها و یازدهمی ها و حتی دانشجوها هم فوق العاده کاربرد دارن. تکنیک اول Active Recall یا همان بازیابی فعال و تکنیک دوم تصویر سازی ذهنی است که در ادامه به صورت کامل و تخصصی به آن می پردازیم.
تکنیک Active Recall (بازیابی فعال)
بازیابی فعال یعنی به جای اینکه فقط بارها و بارها یک مطلب رو بخونیم و مرور کنیم، بیایم و اون مطلب رو از ذهن خودمون بیرون بکشیم و بازگو کنیم. مغز وقتی مجبور بشه خودش اطلاعات رو بازیابی کنه، مسیرهای عصبی حافظه رو قوی‌تر میکنه و باعث میشه یادگیری عمق بیشتری داشته باشه.
این تکنیک بر اساس تحقیقات دانشگاهی تو دنیا ثابت شده و امروزه تو خیلی از سیستم‌های آموزشی مدرن استفاده میشه. حالا چجوری باید ازش استفاده کنیم؟
مثلا تو درس زیست، به جای اینکه دوباره کل فصل رو بخونی، اول چند صفحه رو کامل بخون و بعد کتاب رو ببند. حالا برای خودت توضیح بده که تو این صفحات چه چیزای مهمی گفته شد؟ کلیت مطلب چی بود؟ چه نکاتی ریز و ترکیبی داشت؟ اگه یه دوستت ازت می‌پرسید این بخش درباره چی بود، چجوری براش توضیح می‌دادی؟
یه روش دیگه استفاده از آزمون‌های کوچک و تست زنی منظم هست. هر بار که تست میزنی و سعی میکنی جواب رو به یاد بیاری، دقیقا داری بازیابی فعال انجام میدی. حتی غلط زدن هم تو این روش مفیده چون باعث میشه ذهنت بفهمه کجا ضعف داری و دفعه بعد مسیر درست رو بهتر تثبیت کنه.
نکته مهم: Active Recall باید مداوم و برنامه‌ریزی شده باشه. مثلا میتونی طبق منحنی فراموشی ابینگهاوس، هر مطلبی رو روز بعد مرور کنی، بعد ۳ روز بعد، بعد یه هفته و دوباره یه ماه بعد. این مرور فاصله‌دار همراه با بازیابی فعال باعث میشه مطلب تقریبا برای همیشه تو حافظه بلندمدت بمونه.
تکنیک تصویر سازی ذهنی
این روش هم یکی از قدرتمندترین تکنیک‌های یادگیریه. مغز ما تصویر رو خیلی بهتر و سریع‌تر از متن و کلمه به خاطر می‌سپاره. تصویرسازی ذهنی یعنی از مطلبی که میخونیم یه تصویر، نماد یا حتی داستان بسازیم. وقتی مطلب با تصویر گره بخوره، یادآوریش خیلی راحت‌تر میشه.
مثلا:
فرمول دلتا رو همه با عبارت “بدو چهارتا آسپرین بخر” به یاد میارن. این یه تصویرسازی بامزه و ساده است.
تو زیست، میشه برای یادگیری گیاه شبدر بگیم “گیاهی که از شب در میره”، یعنی از شبای کوتاه خوشش میاد. این ارتباط تصویری باعث میشه هیچ‌وقت ویژگی گیاه یادت نره.
اما تصویرسازی فقط محدود به جمله‌های خنده‌دار نیست. میشه از رنگ‌بندی، نقشه ذهنی (Mind Map)، کشیدن شکل‌های ساده و حتی داستان‌سازی استفاده کرد. مثلا تو تاریخ ادبیات، به جای حفظ کردن خشک، میتونی برای هر نویسنده یه تصویر ذهنی بسازی: مثلا نظامی گنجوی رو با یه صندوق گنج تصور کنی یا فردوسی رو با یه شمشیر و حماسه. این تصاویر به محض شنیدن اسم نویسنده تو ذهنت ظاهر میشن و فراموشی رو تقریبا صفر می‌کنن.
تحقیقات روانشناسی هم نشون داده وقتی مطلبی با چند حس مختلف (بینایی، شنیداری، حرکتی) پردازش بشه، احتمال موندگاریش در حافظه خیلی بیشتره. پس هر وقت تصویرسازی میکنی، بهتره همزمان اون تصویر رو بلند توضیح بدی یا حتی روی کاغذ بکشی.
ترکیب دو تکنیک
اینجا اصل ماجراست. وقتی تصویرسازی ذهنی رو با بازیابی فعال ترکیب میکنی، نتیجه فوق‌العاده‌ای می‌گیری. فرض کن مبحث “فتوسنتز” رو خوندی. اول میای برایش یه تصویر می‌سازی (مثلا خورشید به عنوان کارخونه انرژی، برگ‌ها به عنوان کارگرها، و کلروفیل به عنوان دستگاه تولیدی). بعد کتاب رو می‌بندی و برای خودت توضیح میدی که فرایند چجوری پیش میره. اینجوری مغز هم تصویر رو ذخیره میکنه، هم تمرین بازیابی انجام میده.
این روش ترکیبی به شدت جلوی فراموشی رو می‌گیره و باعث میشه موقع تست زدن یا امتحان، حتی تحت استرس هم مطالب راحت جلوی چشمت ظاهر بشن.
مدیریت زمان و استمرار
هیچ تکنیکی بدون استمرار جواب نمیده. اینکه یه بار Active Recall یا تصویرسازی انجام بدی فایده خاصی نداره. باید جزئی از عادت مطالعاتیت بشه. مثلا:
هر روز ۱۵ دقیقه اختصاص بده به مرور با Active Recall.
هر مبحثی که میخونی، حداقل یه تصویر یا مثال بامزه براش بساز.
مرورها رو فاصله‌دار کن تا با منحنی فراموشی هماهنگ بشه.
این تکنیک‌ها نه فقط برای کنکور، بلکه برای هر یادگیری طولانی‌مدت (مثل زبان انگلیسی، پزشکی، حتی مهارت‌های شغلی) هم فوق‌العاده کاربرد دارن.
جمع‌بندی
تکنیک Active Recall و تصویرسازی ذهنی از نگاه پارسا فتحی رتبه ۲ کنکور تجربی ۱۴۰۰، دو ابزار قدرتمند برای تثبیت مطالب تو حافظه هستن. با اجرای درست این دو روش، دیگه لازم نیست بارها و بارها کتاب رو از اول بخونی یا نگران فراموش کردن مطالب باشی. یادت باشه کنکور فقط سر جلسه امتحان نیست، یه ماراتون طولانیه. و این تکنیک‌ها دقیقا همون چیزایی هستن که میتونن انرژی و زمانت رو ذخیره کنن و بازدهی رو چند برابر کنن.
برای مشاوره کنکور تجربی با پارسا فتحی عزیز از لینک زیر میتونین وارد پیج پارسا فتحی بشین و از طریق تلگرام و اینستاگرام بطور مستقیم با ایشون ارتباط بگیرین
