مقدمه تفاوت زیست با بقیه درس های اختصاصی
درس زیست با بقیه درس ها مثل فیزیک یا ریاضی تفاوت های زیادی دارد. در فیزیک معمولا درسنامه میخوانیم، مفاهیم را یاد میگیریم و بعد با تست تسلط خود را بررسی میکنیم. اما در زیست فقط خواندن و تست زدن کافی نیست. صدها بار خواندن کتاب یا جزوه بدون رسیدن به مهارت استدلالی هیچ فایده ندارد. حتی هزاران تست زدن هم اگر باعث تقویت مهارت استدلالی نشود بی ثمر است. تهیه جزوه ای که فکر کنید تمام نکات کنکور را پوشش داده است اگر صرفا برای حفظ کردن باشد به شما کمک نمیکند. در کنکور زمان محدود است و هیچ کس نمیتواند همه نکات حفظ شده را یادآوری کند. اهمیت اصلی بر درک مفهومی و استدلالی متن کتاب است نه حفظ سطحی.
مرحله اول مطالعه متن کتاب
متن کتاب منبع اصلی است
در زیست متن کتاب منبع اصلی است. سایر منابع مثل جزوه ها، درسنامه ها یا ویدیوها فقط برای کمک به فهم بهتر مطالب هستند نه جایگزین متن کتاب. اگر در مورد نحوه حرکت شیره پرورده یا ساختار قلب دچار ابهام شدید میتوانید از درسنامه یا ویدیوهای تدریس کمک بگیرید، اما اصل مطلب باید از متن کتاب باشد.
خواندن با هدف حفظ و تصویرسازی
مطالعه متن کتاب باید شبیه آماده شدن برای امتحان تشریحی مدرسه باشد. هر تعریف، شکل و توضیح باید به صورت تصویرسازی ذهنی و با دقت بر جزئیات یاد گرفته شود. مراحل بلع و حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش باید مرحله به مرحله تصویرسازی شود و نام تمام قسمت ها به خاطر سپرده شود. کلمات متن کتاب هم باید دقیق حفظ شوند، نه صرفا به صورت سطحی. هر مرحله از فرآیندهای زیستی باید به صورت مرحله ای و تصویری در ذهن مرور شود.
دقت به جزئیات
در مرحله اول هدف حفظ جزئیات مهم برای تثبیت ذهنی است، نه تسلط کامل. از اولین بار با چند بار مرور و تمرین به تدریج تسلط کامل حاصل میشود. تمرکز بر معادل ها و کلمات مشابه که ممکن است باعث اشتباه شوند نیز بسیار مهم است.
مرحله دوم تست زدن از متن کتاب
انتخاب منبع تست مناسب
تست ها باید خط به خط با متن کتاب همخوانی داشته باشند. هدف از تست زدن در زیست تسلط بر متن کتاب و تقویت مهارت استدلالی است نه حل تست های آسان یا حفظی.
فهم پشت پرده نکات تست
هنگام تست زدن باید منطق طراح سوال را تحلیل کنید. نکات تست ها اغلب بر اساس جملات، شکل ها یا جزئیات متن کتاب استخراج شده اند. برای مثال، نکته لکه زرد گیرنده مخروطی دارد بر اساس دو جمله کتاب است که ارتباط آنها منجر به پاسخ میشود. هدف اصلی درک سازوکار استخراج نکته از متن است، نه حفظ پاسخ تشریحی یا جزوه.
استفاده مکمل از درسنامه ها
اگر نکاتی که استخراج کردید کم بود میتوانید برای الگوبرداری به درسنامه یا جزوه مراجعه کنید بدون حفظ کردن آنها. هدف مشاهده روش تفکر و استدلال است تا مهارت شما تقویت شود.
دقت به بودجه بندی
تست ها باید متناسب با فصل یا بودجه بندی مشخص باشند. تنها بعد از اتمام یک فصل یا قسمت مشخص تست زدن مناسب است. این تفاوت اصلی زیست با فیزیک و سایر دروس است.
مرحله سوم مرور استدلالی
هدف مرور استدلالی
مرور استدلالی یعنی بازگشت به متن کتاب و بررسی نکات استخراج شده از تست ها. هدف تقویت مهارت استدلالی و توانایی استخراج نکته است، نه حفظ کردن متن یا نکات درسنامه.
روش مرور استدلالی
به متن کتاب بازگردید و نکات استخراج شده را مرور کنید. خود را جای طراح سوال بگذارید و از متن نکته استخراج کنید. از درسنامه ها و جزوه ها تنها برای مشاهده روش طراح و یادگیری الگو استفاده کنید. تمرکز بر درک منطق استخراج نکته و ارتباط آن با متن کتاب باشد.
تمرین مهارت استدلالی
با مرور استدلالی یاد میگیرید چگونه نکات جدید را سریع استخراج کنید و به موقع از آنها در تست و کنکور استفاده کنید. هدف اصلی این است که در جلسه کنکور با مراجعه به متن ذهنی بتوانید نکات جدید را کشف کرده و به پاسخ صحیح برسید.
تمرین مستمر
مهارت استدلالی با تمرین مستمر به دست میاید. حتی دانش آموزان قوی هم باید صدها بار تمرین کنند تا بتوانند نکات تازه را از متن استخراج کنند. مرور استدلالی برای پیش بینی سوالات کنکور نیست؛ هدف تقویت تفکر تحلیلی است.
منابع پیشنهادی
متن کتاب اصلی پایه و منبع اصلی برای تمام مراحل.
میکرو نقره ای مناسب برای دانش آموزان پایه و متوسط؛ تست ها همگام با متن کتاب.
خیلی سبز و آی کیو برای دانش آموزان متوسط به بالا؛ نکات ترکیبی و استدلالی پیچیده تر.
منابع قدیمی مثل نشر و اگو کمتر توصیه میشوند زیرا نکات استدلالی کافی و مطابق کتاب ندارند.
جمع بندی
درس زیست کنکور نیاز به سه مرحله اصلی دارد :
۱. مطالعه متن کتاب با تصویرسازی و دقت روی جزئیات
۲. تست زدن برای تسلط بر متن و تحلیل استدلالی نکات
۳. مرور استدلالی برای تقویت مهارت استخراج نکات جدید و تفکر تحلیلی
تمرین مستمر و دقت در هر مرحله باعث میشود در جلسه کنکور متن کتاب مانند یک منبع اوپن بوک در ذهن شما باشد و بتوانید با مهارت استدلالی نکات جدید را استخراج و پاسخ دهید. مهارت استدلالی تمرین پذیر است و با وقت گذاشتن و انجام مراحل گفته شده همه دانش آموزان میتوانند به آن دست پیدا کنند.
