چرا آزمون و خراب میکنم + راهکار ها از سارا همتی رتبه یک کنکور

دانش‌آموز وقتی که تست آموزشی می‌زند، ممکن است بار اول کمی طول بکشد تا بتواند فکر کند. بعداً شاید به پاسخ تشریحی نیاز داشته باشد. اما معمولاً، وقتی به هفته دوم می‌رسند و اکثر دانش‌آموزان به برنامه‌ی خود رسیده‌اند، بهتر است که تست‌های زماندار را انجام دهند و معمولاً مشکلی هم ندارند. آن‌ها به‌راحتی می‌توانند زمان را مدیریت کنند. فقط ممکن است در بین ۲۰ سوال، یکی دو سوال که ایده‌ی جدیدی داشته باشد، نتوانند به‌سرعت پاسخ دهند؛ ولی حتی آن را هم با تکنیک‌هایی مانند “ضربدر و منفی” در آخر می‌توانند حل کنند.

مشکلی که سر آزمون‌ها ایجاد می‌شود این است که دانش‌آموز فکر می‌کند: «خب، من در خانه تست زدم، اما این آزمونه و باید کار متفاوتی انجام بدهم.» مثلاً با وجود اینکه در خانه تست زماندار زده و به تایم استاندارد، مثلاً برای ۲۰ سوال ریاضی و فیزیک در نیم ساعت، رسیده، در آزمون مضطرب می‌شود و می‌گوید: «نه، این آزمونه، شاید زمان کم بیارم» و در نتیجه عجله می‌کند. مثلاً سوال را نصفه‌نیمه می‌خواند و شروع به حل کردن می‌کند، یا آنقدر سریع می‌خواند که بخشی از سوال را جا می‌اندازد. در محاسباتش هم بی‌دقتی می‌کند و مشکلات این‌چنینی.

بی‌دقتی به‌طور کلی طبیعی است. یعنی ما حتی می‌توانیم بگوییم در هر درس ممکن است دو سوال را با بی‌دقتی پاسخ دهیم. حتی خود من در کنکور همین‌طور بودم. اما وقتی این بی‌دقتی از حد طبیعی بیشتر شود، باعث می‌شود دانش‌آموز، با وجود اینکه در تحلیل آزمونش می‌بیند که می‌توانسته ۶۰-۷۰ درصد را بزند، در آزمون خیلی کمتر بزند، حتی ممکن است به ۳۰-۴۰ درصد برسد. وقتی هم که تحلیل می‌کند، بیشتر سوالات نشان می‌دهد که بی‌دقتی کرده است. وقتی با او دقیق‌تر صحبت می‌کنیم، متوجه می‌شویم که دانش‌آموز آنقدر فکر کرده که چون آزمون است، باید کار متفاوتی انجام دهد و این عجله باعث شده اشتباه کند. یک بخش این است، و یک بخش دیگر این است که ما تکنیک “ضربدر و منفی” را به بچه‌ها آموزش می‌دهیم، ولی سر آزمون به‌جای اینکه روی سوال فکر کنند، درگیر چیدن استراتژی می‌شوند. مثلاً چیزی شنیده‌اند که اگر سوالی را بلد نیستیم، نزنیم تا نمره منفی نگیریم. این درست است، ولی وقتی دانش‌آموز به‌جای تمرکز بر حل سوال، فقط استراتژی در ذهنش بچیند که کدام سوال را کنار بگذارد تا زمان کم نیاورد، ممکن است سوالی را که می‌توانست با کمی فکر حل کند، کنار بگذارد.

یعنی به‌جای اینکه دانش‌آموز دنبال سوالاتی باشد که حتماً بتواند جواب دهد و با خودش بگوید «من این همه درس خوانده‌ام و باید همه این سوالات را بلد باشم»، اگر فرض کنیم ۱۰ تا ۲۰ درصد سوالات برایش سخت باشد و نتواند جواب دهد، نتیجه‌اش این می‌شود که از ترس نمره منفی یا ناتوانی در پاسخ، ۶۰ درصد سوالات را بدون فکر رد می‌کند. به‌جای تمرکز روی سوالات، آنقدر درگیر استراتژی‌های آزمون می‌شود که نتایجش خراب می‌شود.

همیشه به بچه‌ها می‌گویم: نباید فکر کنید این آزمون خاص است و سرنوشت یا رتبه شما به آن بستگی دارد. همان‌طور که در خانه تست می‌زنید، باید سر آزمون هم همان‌طور رفتار کنید. مشکل زمان‌بندی باید در خانه حل شود تا در آزمون هم مشکلی نباشد، نه اینکه سر آزمون عجله کنید و کار جدیدی انجام دهید. ما فقط یک مجموعه سوال داریم که باید به آن‌ها پاسخ دهیم، و اگر سوالی را بلد نیستیم، می‌گذاریم آخر سر با همان تکنیک “ضربدر منفی” حل کنیم، نه اینکه سوالات را سریع رد کنیم.

دانش‌آموزان گاهی به‌جای اینکه روی سوال تمرکز کنند، آنقدر درگیر اجتناب از نمره منفی می‌شوند که حتی نمره مثبتی هم نمی‌گیرند، چون سوالی را درست نمی‌زنند. در نهایت، درصد آزمون فرقی نمی‌کند و این به‌خاطر این است که بخشی از مغزشان روی استراتژی‌ها متمرکز است.

اگر تمام حواس‌مان روی سوال باشد و تلاش کنیم تا هر سوال را به جواب برسانیم، حتماً نکته‌ی آن سوال را پیدا خواهیم کرد. ممکن است چند سوال واقعاً سخت باشد که مجبور شویم آن‌ها را آخر بگذاریم یا حتی پاسخ ندهیم. این کار باید تمرین شود، چون بیشتر آن ذهنی است. دانش‌آموزان باید این روش را مکرراً تمرین کنند، نزدیک آزمون هم آن را مرور کنند تا سر آزمون با آرامش و دقت بیشتری فکر کنند. آن زمان است که تحلیل آزمون با خود آزمون تفاوتی نخواهد داشت. هر آنچه را که قبلاً به‌راحتی انجام می‌دادیم، در آزمون هم به‌راحتی اجرا خواهیم کرد.